2.10. Esperanto favoras ajparte neniun popolon au grupon de popoloj

Deka antaujugho: "Eble Esperanto estas relative facila por la okcidentanoj, sed la orientanoj (ekz. japanoj kaj chinoj) certe havas grandegajn malfacilajhojn por ghin ellerni. Do Esperanto ne nur ne estas egale facila por chiuj popoloj, sed ghi estas nova kashita instrumento de supereco de la okcidentaj popoloj super la aliaj."

* * *

Certe orientanoj havas grandegajn malfacilajhojn por ellerni Espsranton, char ech ghia latina alfabeto estas tre malsimila al iliaj naciaj skribsistemoj.

Esperanto ja ne povas esti (kaj iu alia lingvo ankau) same facila por chiuj popoloj, char ghia vortaro bazighas, lau la kriterio de internacieco, precipe sur la latina kaj romidaj lingvoj. Pro tiu proksimeco de siaj idiomoj al Esperanto, brazilano, hispano, franco au italo lernas la Internacian Lingvon multe pli glate, ol anglo au germano. La avantagho de Esperanto super la aliaj lingvoj kushas precipe en ghiaj reguleco kaj simpleco, ghueblaj por chiuj uzantoj. Tiuj du kvalitoj, krom aliaj, permesas al orientano lerni Esperanton post unu frakcio de la tempo, kiun li konsumas por lerni iun ajn fremdan lingvon. Jen vortoj transskribitaj el la raporto pri "Esperanto kiei internacia helpa lingvo", entreprenita de la sekretariaro ghenerala de la Ligo de Nacioj, en 1922:

"Eksperimentoj faritaj pruvas, ke Esperanto estas tre facile lemebla, char infanoj europaj kaj amerikaj lernas ghin en unu jaro per du horoj chiusemajne kaj infanoj el Ekstrem-Oriento en du jaroj per sama nombro da lecionoj semajne, dum ili bezonas ses studjarojn kun kvar ghis kvin horoj semajne por akiri alian europan lingvon."

(Edmond Privat, "Historio de la lingvo Esperanto, II", p. 140).

* * *

Japanoj kaj chinoj publikigas regule revuojn en perfekta Esperanto: la unuaj eldonas "Oomoto"'n, organon de la religio samnoma (centra sidejo: Ten-Onkio, Kameoka, Kioto-fu, Japanujo); la duaj aperigas "EI Popola Chinio", revuon de politika propagando.

Jarlibro de UEA publikigas chiujare liston de lernolibroj, vortaroj, libroj pri historio, politiko, geografio kaj vojaghado, eldonataj en orientaj landoj: Japanujo, Chinujo, Nepalo, Hindujo, Vjetnamujo, Koreo ktp.

La japana kontribuo por la originala esperanta literaturo ne estas malshatinda. Drago Kralj, en sia libro "Kvar prelegoj pri esperanta literaturo", mencias laude la verkistojn Kenjhi Ossaka, Saburo Ito, Miyamoto Masao. Nisimura Masao kaj Teru Hasegaua.

* * *

Estas menciinda libreto de Georges Fradier, achetebla che Libroservo de UEA, publikigita antau kelkaj jaroj kun la financa helpo de UNESKO, sub la titolo "Oriento kaj Okcidento — al reciproka kompreno". "La broshuro pritraktas la kulturan intershanghon inter Oriento kaj Okcidento ekde la antaukrista tempo kaj montras, kio ankorau malhelpas pliproksimighon: nescio, miskompreno, stereotipoj. Je la fino, la autoro atentigas pri la rolo de UNESKO, aparte pri ties projekto "Reciproka aprezado de la kulturaj valoroj de la Oriento kaj la Okcidento".

Lige kun tiu projekto UEA eldonas la serion "Oriento-Okcidento", kies lasta publikajho estas Negha Lando, nobelpremiita romano de Kawabata Yasunari.

* * *

Chu Esperanto estas "nova kashita instrumento de supereco de la okcidentaj popoloj super la aliaj"?

Tute ne. Esperanto apartenas al neniu popolo au grupo de popoloj. Ghi estas tutmonda, do ghi taugas por esprimi la sentojn, la aspirojn kaj la ideojn de okcidentanoj kaj de orientanoj.

La nura plimulteco de la latinaj kaj romidaj radikoj povus ankau gheni ekzemple anglojn au germanojn. Tio ne okazas: Britujo kaj Germanujo (krom Svislando) estas la landoj kie plej ofte okazis Universalaj Kongresoj de Esperanto. Cetere la historio instruas, ke post la konkero de la Romana imperio la ghermanoj adoptis la latinan lingvon, same kiel antaue la kleraj Romanoj lernis la idiomon de la grekoj.

* * *

Jen kelkaj manieroj kontraustari la chi analizitan antaujughon:

a) diskonigi la raporton pri "Esperanto kiel internacia helpa lingvo", entreprenitan de la sekretariaro ghenerala de la Ligo de Nacioj, en 1922, kaj la Rezolucion de UNESKO adoptitan en 1954, pri la Internacia Peticio favora al Esperanto;

b) diskonigi la verkojn de orientanoj en la Internacia Lingvo;

c) atentigi pri la serio "Oriento-Okcidento";

ch) atentigi pri la "Promeso de 85 japanaj sciencistoj" (Augusto 1950) kaj la "Resolucio de 20 chinaj universitataj profesoroj (Majo 1951). Oni legu la p-on 9 de tiu chi verko.

<< >>